Kısa çalışma ödeneğinde merak edilenler
Koronavirüs döneminde son 1 yılı aşkın bir süredir uygulanan ‘kısa çalışma’nın bitişine 14 gün kaldı. İş yerlerindeki insan kaynakları ekipleri, çalışanların dönmesiyle başlayacak olan yeni sürece hazırlanıyor. İşte kısa çalışma ödeneği ile ilgili merak edilenler
Editör: Karaman Ajans
16 Haziran 2021 - 09:36
Ülkede ilk koronavirüs vakasının görüldüğü 11 Mart 2020 tarihinden 14 gün sonra hayata geçirilen koronavirüs nedeniyle kısa çalışma uygulaması 30 Haziran 2021 tarihinde son buuyor. Son 1 yılı aşkın bir süre uygulanan kısa çalışmanın bitişi ve işyerine dönüş ile birlikte insan kaynakları birimlerinin yeni gündemleri oluşacak.
İşletmelerin insan kaynakları birimlerinin kısa çalışmadan dönen işçiler için ilk yapması gereken planlama, bu kişilerin işe adaptasyonunun sağlanması. Bu konuda atılacak ilk adım da iş sağlığı ve güvenliği eğitimi. Salgın ne yazık ki salgın öncesi dinamiklerden çok farklı şekilde yaşandığı için, pek çok kişinin salgın öncesi yaşam biçimine dönmesi kolay olmayacak. Çok uzun süre evden ve kısa çalışan bir kişi işyerindeki kurallara yeniden adapte olmak noktasında zorlanabilir. Bu yüzden ilk önce iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin yenilenmesi gerekiyor. Diğer yandan bu husus isteğe bağlı bir durum da değil, bir zorunluluk. Çalışanların altı ay ve daha fazla süreyle işyerlerinden uzakta kalmaları halinde üretim süreçlerine yabancılaşması ve çalışma ortamından uzak kalmaları nedeniyle doğabilecek olumsuz durumların engellenmesi için bu eğitimlerin verilmesi gerekiyor. Bu eğitimin iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi tarafından verilmesi ve kayıt altına alınması önemli bir konu.
Artık bitecek olan kısa çalışmanın, zorlayıcı nedenle kısa çalışmanın da sonlanması anlamına geliyor. Diğer yandan koronavirüs bir süre daha hayatımızda olacak. Dolayısıyla kısa çalışma sonrası işyerinde çalışma biçimlerinin de tekrar ele alınması, esnek ve uzaktan çalışmanın planlanması gerekiyor. İşyerlerine giriş ve çıkışlarda bir araya gelinecek kişi sayısının azaltılması, yemek ve mola sürelerinde vakit geçirilecek alanların bölünmesi gibi tedbirlerle bu süreçte işyerinde yeni bir salgın yaşanmasının önüne geçilmesi gerekli.
Yeni dönemde 30 Haziran 2021 tarihinde yalnızca koronavirüs nedeniyle kısa çalışma değil, fesih yasağı da sona erecek. 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren uygulanmakta olan fesih yasağının 30 Haziran’da sona erecek olması iş kayıplarının yaşanmasına neden olabilir. Fesih yasağı süresince 12 milyar 764 milyon 834 bin TL nakdi ücret desteği ödendi. Nakdi ücret desteği sayesinde salgın tedbirleri nedeniyle çalışamayan ya da çalışma süresi azalan işçilerin gelir kayıplarının önüne geçilmeye çalışıldı. 3 milyon 501 kişinin fesih yasağı süresince nakdi ücret desteği alması ve işlerine tutunması sağlandı. 30 Haziran sonrası işyerlerinde ertelenen fesihlerin gerçekleşmesi söz konusu olabilir. Bu durumda işsizlik maaşı alamayacak kişiler olmasının önüne geçilmesi amacıyla işsizlik sigortasından yararlanma şartlarının esnetilmesi gerekebilir.
Geçtiğimiz yılının Mart ayı sonunda hayata geçirilen kısa çalışma ödeneği sayesinde pek çok işçinin istihdamda kalması sağlandı. Nisan 2020 ila Mayıs 2021 dönemi arasında 22 milyon 664 bin 919 kısa çalışma ödeneği ödendi. Toplamda 35 milyar 13 bin 932 TL tutarında kısa çalışma ödeneğinin ödendiği süreçte istihdamın ve bir ölçüde gelirlerin korunması sağlanmıştı.
Açıklanan bu rakamlar kısa çalışmanın salgında üstlendiği rolü açıkça ortaya koyuyor. Diğer yandan kısa çalışmanın üç altı aylık öngörülen süresinin uzaması ve bir yılı aşkın bir süre uygulanması nedeniyle ortaya çıkan bazı sorunlar oldu. Emekliliğin ötelenmesi, emzirme ödeneği ve rapor parasına erişememe şeklinde gerçekleşen sorunların çözümü için kısa çalışma sonrası bazı adımların atılması gündemde olacaktır.
İşletmelerin insan kaynakları birimlerinin kısa çalışmadan dönen işçiler için ilk yapması gereken planlama, bu kişilerin işe adaptasyonunun sağlanması. Bu konuda atılacak ilk adım da iş sağlığı ve güvenliği eğitimi. Salgın ne yazık ki salgın öncesi dinamiklerden çok farklı şekilde yaşandığı için, pek çok kişinin salgın öncesi yaşam biçimine dönmesi kolay olmayacak. Çok uzun süre evden ve kısa çalışan bir kişi işyerindeki kurallara yeniden adapte olmak noktasında zorlanabilir. Bu yüzden ilk önce iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin yenilenmesi gerekiyor. Diğer yandan bu husus isteğe bağlı bir durum da değil, bir zorunluluk. Çalışanların altı ay ve daha fazla süreyle işyerlerinden uzakta kalmaları halinde üretim süreçlerine yabancılaşması ve çalışma ortamından uzak kalmaları nedeniyle doğabilecek olumsuz durumların engellenmesi için bu eğitimlerin verilmesi gerekiyor. Bu eğitimin iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi tarafından verilmesi ve kayıt altına alınması önemli bir konu.
Artık bitecek olan kısa çalışmanın, zorlayıcı nedenle kısa çalışmanın da sonlanması anlamına geliyor. Diğer yandan koronavirüs bir süre daha hayatımızda olacak. Dolayısıyla kısa çalışma sonrası işyerinde çalışma biçimlerinin de tekrar ele alınması, esnek ve uzaktan çalışmanın planlanması gerekiyor. İşyerlerine giriş ve çıkışlarda bir araya gelinecek kişi sayısının azaltılması, yemek ve mola sürelerinde vakit geçirilecek alanların bölünmesi gibi tedbirlerle bu süreçte işyerinde yeni bir salgın yaşanmasının önüne geçilmesi gerekli.
Yeni dönemde 30 Haziran 2021 tarihinde yalnızca koronavirüs nedeniyle kısa çalışma değil, fesih yasağı da sona erecek. 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren uygulanmakta olan fesih yasağının 30 Haziran’da sona erecek olması iş kayıplarının yaşanmasına neden olabilir. Fesih yasağı süresince 12 milyar 764 milyon 834 bin TL nakdi ücret desteği ödendi. Nakdi ücret desteği sayesinde salgın tedbirleri nedeniyle çalışamayan ya da çalışma süresi azalan işçilerin gelir kayıplarının önüne geçilmeye çalışıldı. 3 milyon 501 kişinin fesih yasağı süresince nakdi ücret desteği alması ve işlerine tutunması sağlandı. 30 Haziran sonrası işyerlerinde ertelenen fesihlerin gerçekleşmesi söz konusu olabilir. Bu durumda işsizlik maaşı alamayacak kişiler olmasının önüne geçilmesi amacıyla işsizlik sigortasından yararlanma şartlarının esnetilmesi gerekebilir.
Geçtiğimiz yılının Mart ayı sonunda hayata geçirilen kısa çalışma ödeneği sayesinde pek çok işçinin istihdamda kalması sağlandı. Nisan 2020 ila Mayıs 2021 dönemi arasında 22 milyon 664 bin 919 kısa çalışma ödeneği ödendi. Toplamda 35 milyar 13 bin 932 TL tutarında kısa çalışma ödeneğinin ödendiği süreçte istihdamın ve bir ölçüde gelirlerin korunması sağlanmıştı.
Açıklanan bu rakamlar kısa çalışmanın salgında üstlendiği rolü açıkça ortaya koyuyor. Diğer yandan kısa çalışmanın üç altı aylık öngörülen süresinin uzaması ve bir yılı aşkın bir süre uygulanması nedeniyle ortaya çıkan bazı sorunlar oldu. Emekliliğin ötelenmesi, emzirme ödeneği ve rapor parasına erişememe şeklinde gerçekleşen sorunların çözümü için kısa çalışma sonrası bazı adımların atılması gündemde olacaktır.
YORUMLAR